آشنایی با استاندارد مدیریت هوش مصنوعی ISO42001:2023

سیستم مدیریت هوش مصنوعی مبتنی بر استاندارد ایزو 42001، راهنمایی برای سازمان‌هایی است که از فناوری اطلاعات هوش مصنوعی استفاده می‌نمایند بکار گرفته می‌شود.

سیستم مدیریت هوش مصنوعی

• هوش مصنوعی (AI) به طور چشم‌گیری در تمام بخش‌هایی که از فناوری اطلاعات بکار گرفته می‌شود.
• اتخاذ یک سیستم مدیریت هوش مصنوعی برای گسترش ساختارهای مدیریتی موجود، یک تصمیم استراتژیک برای یک سازمان است.

سیستم مدیریت هوش مصنوعی باید با فرآیندها و ساختار مدیریت کلی سازمان یکپارچه شود. مسائل خاص مرتبط با هوش مصنوعی باید در طراحی فرآیندها، سیستم‌های اطلاعاتی و کنترل‌ها در نظر گرفته شود. نمونه‌های مهمی از این فرآیندهای مدیریتی عبارتند از:

• تعیین اهداف سازمانی، مشارکت طرف‌های ذی‌نفع و سیاست‌های سازمانی؛
• مدیریت ریسک‌ها و فرصت‌ها؛
• فرآیندهای مدیریت نگرانی‌های مرتبط با اعتمادپذیری سیستم‌های هوش مصنوعی مانند امنیت، ایمنی، انصاف، شفافیت، کیفیت داده‌ها و کیفیت
• سیستم‌های هوش مصنوعی در طول چرخه عمر آن‌ها؛
• فرآیندهای مدیریت تامین‌کنندگان، شرکا و طرف‌های ثالث که سیستم‌های هوش مصنوعی را برای سازمان ارائه یا توسعه می‌دهند.

ایزو 42001 سیستم مدیریت، فناوری اطلاعات – هوش مصنوعی

• استاندارد ISO 42001 توسط سازمان ایزو در سال 2023 منتشر شده و به شرکتها و سازمان‌ها کمک می کند تا نقش خود را در رابطه با سیستم‌های هوش مصنوعی (مانند استفاده، توسعه، نظارت یا ارائه محصولات یا خدماتی که از هوش مصنوعی استفاده می‌کنند) به طور مسئولانه ایفا نمایند.
• استاندارد ISO 42001 الزاماتی را برای ایجاد، استقرار، نگهداری و بهبود مستمر یک سیستم مدیریت هوش مصنوعی در چارچوب یک سازمان ارائه می‌نماید.
• ISO 42001 از ارائه راهنمایی‌های خاص در مورد فرآیندهای مدیریتی خودداری می‌کند. سازمان می‌تواند چارچوب‌های پذیرفته شده عمومی، سایر استانداردهای بین‌المللی و تجربه خود را برای اجرای فرآیندهای مهم مانند مدیریت ریسک، مدیریت چرخه عمر و مدیریت کیفیت داده که برای موارد استفاده، محصولات یا خدمات خاص هوش مصنوعی در محدوده مناسب هستند، ترکیب و یکپارچه نماید.
• سازمان‌ها می‌تواند شواهدی از مسئولیت و پاسخگویی خود را در رابطه با نقش خود در مورد سیستم‌های هوش مصنوعی ایجاد نماید.
• سیستم مدیریت هوش مصنوعی الزامات خاصی را برای مدیریت مسائل و ریسک‌های ناشی از استفاده از هوش مصنوعی در یک سازمان ارائه می‌نماید

ملاحظاتی هوش مصنوعی

• استفاده از هوش مصنوعی برای تصمیم‌گیری خودکار
• استفاده از تحلیل داده‌ها، بینش و یادگیری ماشین، به جای منطق کدگذاری شده توسط انسان برای طراحی سیستم‌ها، هم فرصت‌های کاربردی برای سیستم‌های هوش مصنوعی را افزایش می‌دهد .
• سیستم‌های هوش مصنوعی به طور مداوم در حال یادگیری و بهبود رفتار خود هستند.

عوامل تاثیر گذار بر استقرار سیستم مدیریت هوش مصنوعی

• نیازها و اهداف، فرآیندها، اندازه و ساختار سازمان
• انتظارات ذینفعان
• موارد استفاده متعدد برای هوش مصنوعی
• نیاز به ایجاد تعادل مناسب بین مکانیسم‌های حکمرانی و نوآوری

سازمان‌ها می‌توانند به منظور اطمینان از سطح مناسب کنترل از طریق بکارگیری رویکرد تقکر مبتنی بر ریسک این عوامل را مدیریت نمایند و به طور مستمر این عوامل را بررسی نماید.

دامنه کاربرد استاندارد مدیریت هوش مصنوعی ISO 42001:2023

• این استاندارد الزامات و راهنما‌یی‌هایی را برای ایجاد، استقرار، نگهداری و بهبود مستمر یک سیستم مدیریت هوش مصنوعی (AI) در چارچوب یک سازمان ارائه می‌نماید.
• استاندارد 42001 ISO سازمانی که محصولات یا خدماتی را که از سیستم‌های هوش مصنوعی استفاده می‌کنند، در نظر گرفته شده است.
• هدف استاندارد ISO 42001، کمک به سازمان برای توسعه، ارائه یا استفاده مسئولانه از سیستم‌های هوش مصنوعی در دستیابی به اهداف خود و برآورده کردن الزامات قابل اجرا، تعهدات مرتبط با طرف‌های ذی‌نفع و انتظارات آن‌ها می‌باشد.
• ISO 42001 برای هر سازمانی، صرف نظر از اندازه، نوع و ماهیت، که محصولات یا خدماتی را که از سیستم‌های هوش مصنوعی استفاده می‌کنند، ارائه یا استفاده می‌کند، قابل اجرا است.

ساختار استاندارد ISO 42001

این استاندارد نیز همان استاانداردهای مدیریتی از 10 بند تشکیل شده است به آسانی با سایر استانداردهای مدیریتی متداول نظیر ISO 9001 ، ایمنی و بهداشت شغلی ISO 45001 و … یکپارچه می‌گردد.

1-دامنه
2- مراجع
3-تعاریف و اصطلاحات

4- جوهره سازمان

• 1-4- درک سازمان و جوهره آن
• 2-4-درک نیازها و انتظاارت ذینفعان
• 3-4-تعیین دامنه سیستم مدیریت AI
• 4-4- سیستم مدیریت AI

5-رهبری

• 1-5- رهبری و تعهد
• 2-5- خط مشی AI
• 3-5- نقش، مسئولیت و اختیارات

6- طرحریزی

• 1-6- اقدامات مرتبط با ریسک و فرصت
• 1-1-6- کلیات
• 2-1-6- مدیریت ریسک AI
• 3-1-6- درمان ریسک AI
• 4-1-6- ارزیابی پیامد ریسک

2-6-دستیابی به اهداف و طرحریزی AI

3-6- طرحریزی تغییرات

7- پشتیبانی

• 1-7- منابع
• 2-7- شایستگی
• 3-7-آگاهی
• 4-7-ارتباطات
• 5-7- اطلاعات مستند

8- عملیات

• 1-8- طرحریزی و کنترل عملیات
• 2-8- ارزیابی ریسک AI
• 3-8- درمان ریسک AI
• 4-8- ارزیابی پیامد سیستم AI

9- ارزیابی عملکرد

• 1-9- پایش، اندازه‌گیری ، تحلیل و ارزیابی
• 2-9- ممیزی داخلی
• 1-2-9-کلیات
• 2-2-9- برنامه ممیزی داخلی
• 3-9- ورودی‌های بازنگری مدیریت
• 3-3-9-نتایج خروجی‌های بازنگری مدیریت

10- بهبود

• 1-10- بهبود مداوم
• 2-10- عدم انطباق و اقدام اصلاحی